Een erfenis aanvaarden of verwerpen?

U bent op grond van de wet of door middel van een testament als erfgenaam aangewezen. Dan is het allereerst de vraag of u de erfenis wilt aanvaarden. En wanneer u de erfenis wilt aanvaarden is vervolgens de vraag op welke wijze.
Als (eventuele) erfgenaam heeft u drie mogelijkheden:

1. Zuiver aanvaarden
2. Verwerpen van de erfenis
3. Beneficiair aanvaarden

1. Zuiver aanvaarden

Door zuiver te aanvaarden wordt u erfgenaam en treedt u (samen met uw mede-erfgenamen) in de rechten en plichten van de overledene.

Dit wordt in erfrechtelijke termen ook wel de “saisine” genoemd en vormt één van de basisbeginselen van het erfrecht: de erfgenamen zetten als het ware de positie van de erflater voort.

Dit betekent ook dat, in het geval dat er meer schulden dan bezittingen tot de nalatenschap behoren, u met uw privévermogen (mede-)aansprakelijk wordt voor de schulden.

“Een zuivere aanvaarding komt soms tot stand zonder er bij stil te staan.”

Het zuiver aanvaarden van de nalatenschap kan vorm vrij gebeuren door daar uitdrukkelijk een verklaring over af te leggen, maar kan ook worden afgeleid uit het feit dat iemand zich als erfgenaam gedraagt.

De wet spreekt van het zich gedragen als ondubbelzinnig en zonder voorbehoud als een zuiver aanvaard hebbende erfgenaam.

Een erfgenaam gedraagt zich als ondubbelzinnig en zonder voorbehoud zuiver aanvaard hebbende erfgenaam door goederen van de nalatenschap te verkopen, te bezwaren of door op andere wijze goederen van de nalatenschap aan het verhaal van schuldeisers te onttrekken.

Met deze nieuwe tekst is bedoeld een duidelijker onderscheid te maken tussen handelingen die strekken tot het beheren van de nalatenschap en het beschikken daarover. Op het moment dat iemand als “heer en meester” beschikt over de goederen van de nalatenschap door die bijvoorbeeld te verkopen, is dat een handeling die leidt tot zuivere aanvaarding.

Ten opzichte van de oude wettekst is er minder snel sprake van zuivere aanvaarding door ondoordachte handelingen.

2. Verwerpen van de nalatenschap

Na verwerping wordt u geacht nimmer erfgenaam te zijn geweest.

U heeft dan geen enkele aanspraak op de erfenis. U verkrijgt niets. Maar ook eventuele schulden van de nalatenschap kunnen niet op u worden verhaald.
Om een erfenis te verwerpen moet een speciale akte worden opgesteld bij de griffie van de rechtbank. Hier zijn kosten aan verbonden.

3. Beneficiaire aanvaarding

Als u beneficiair aanvaardt wordt u wel erfgenaam, maar bent u niet met uw eigen vermogen aansprakelijk voor de schulden van de nalatenschap.
U wordt dan slechts aansprakelijk voor de schulden van de nalatenschap, voor zover er in die nalatenschap baten aanwezig zijn. Er wordt als het ware een muur opgetrokken tussen de erfenis en uw eigen privé-vermogen. Om een erfenis beneficiair te aanvaarden moet een speciale akte worden opgesteld bij de griffie van de rechtbank. Hier zijn kosten aan verbonden.

Bij een beneficiaire aanvaarding dienen er wel een aantal formaliteiten in acht te worden genomen, de wettelijke vereffeningsprocedure.

Verdere gevolgen van het aanvaarden of verwerpen

Een eenmaal gemaakte keuze is onherroepelijk

Als eenmaal zuiver is aanvaard, kan niet meer worden verworpen of andersom.

Slechts onder bijzondere omstandigheden kunt u een gemaakte keus ongedaan maken. Wordt u na een zuivere aanvaarding geconfronteerd met schulden van de erflater waardoor de erfenis een negatief saldo krijgt? Onderneem onmiddellijk actie en laat u goed adviseren.

Mijn advies blijft om ondanks de nieuwe regelgeving u altijd te laten adviseren door een notaris of een erfrecht advocaat voordat u begint met het afwikkelen van de erfenis

Per 1 september 2016 is de Wet “bescherming erfgenamen tegen schulden” in werking getreden.

Bescherming erfgenamen tegen schulden.
De nieuwe regels voor het aanvaarden van een erfenis.

Per 1 september 2016 is de Wet “bescherming erfgenamen tegen schulden” in werking getreden.
Zoals uit de titel al blijkt is het daarvan de bedoeling om erfgenamen meer bescherming te bieden tegen schulden die verbonden zijn aan een erfenis

Bij het afwikkelen van de erfenis van iemand kan het voorkomen dat er meer schulden aan de erfenis verbonden zijn dan baten.

Met name als de erfenis zuiver aanvaard is door de erfgenamen kan dat voor de erfgenamen vervelende gevolgen hebben, want bij zuivere aanvaarding gaan alle rechten en plichten van de overledene over op de erfgenamen. Als in zo’n geval er meer schulden dan bezittingen zijn, moet(en) de erfgenaam(en) het tekort aanvullen met eigen geld.

Zuiver aanvaarden
Het zuiver aanvaarden van de nalatenschap kan vorm vrij gebeuren door daar uitdrukkelijk een verklaring over af te leggen, maar kan ook worden afgeleid uit het feit dat iemand zich als erfgenaam gedraagt.
Op dit punt ging het in de oude situatie vaak mis. Er was soms onduidelijkheid over welke handelingen leidden tot zuivere aanvaarding en daarmee werd soms onbedoeld zuiver aanvaard. Er zijn zelfs procedures gevoerd over de vraag of het drinken van een kopje koffie kon leiden tot zuivere aanvaarding als de koffie betaald werd met de pinpas van de overledene. Een toevallige loop van omstandigheden kon al leiden tot zuivere aanvaarding.
De nieuwe wet heeft als doel meer duidelijkheid te geven.

De mogelijkheid om zuiver te aanvaarden blijft bestaan en ook blijft het mogelijk om zuiver te aanvaarden door bepaalde handelingen te verrichten.

Die handelingen zijn nu echter duidelijk wettelijk omschreven.

Er is nu sprake van zuivere aanvaarding:
door goederen van de nalatenschap te verkopen;
of door goederen van de nalatenschap te bezwaren (bijvoorbeeld door een hypotheek te vestigen op een huis uit de erfenis);
door op andere wijze goederen van de nalatenschap aan het verhaal van schuldeisers te onttrekken.

Met deze nieuwe tekst is bedoeld duidelijk aan te geven welke handelingen leiden tot zuivere aanvaarding.

Onverwachte schulden

De nieuwe wet heeft nog een tweede wijziging gebracht op het gebied van “onverwachte schulden”.
Nadat een erfenis al is aanvaard komen erfgenamen soms onverwacht voor onaangename verassingen te staan als achteraf blijkt dat de overledene veel meer schulden had dan verwacht.

In het erfrecht geldt de regel dat een eenmaal gemaakte keus onherroepelijk is. Als er eenmaal zuiver is aanvaard, kun je niet alsnog de erfenis verwerpen of beneficiair aanvaarden.

Die regel is blijven bestaan, maar in het geval van onverwachte schulden is het nu mogelijk om met toestemming van de kantonrechter de zuivere aanvaarding om te zetten naar een beneficiaire aanvaarding, zodat de erfgenaam niet meer met privé-vermogen aansprakelijk is voor de schulden.

Het zal in de praktijk moeten blijken hoeveel toegevoegde waarde deze nieuwe regel heeft. Met name is nog niet duidelijk hoe de rechter om zal gaan met het begrip “onverwachte schuld”. De verwachting is dat daar toch wel kritisch mee omgegaan zal worden.
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stb-2016-245.html#extrainformatie